از پنوم پن تا دانشگاه فناوری مالزی: در جستجوی دانش
احمد فوزی اسماعیل، معاون رئیس دانشگاه فناوری مالزی، با پژوهشهای نوآورانۀ خود در زمینه فناوری غشاء، تاثیراتی مهم در جامعه علمی رقم زده است.
به گزارش ستاد ارتباطات و ترویج بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص)، کارهای فوزی جوایز پرشماری همچون جایزه مصطفی(ص) در سال 2023 برای «طراحی و ساخت فناوری غشای نانویی با کاربرد جداسازی فاضلاب روغنی، تصفیه آب، جداسازی آب از فاضلاب و غشا برای درمان‌های پزشکی» را برای او به ارمغان آورده است. فوزی در سال 1966 در پنوم پن، کامبوج به دنیا آمد. او با مدرک کارشناسی در مهندسی نفت و کارشناسی ارشد در مهندسی شیمی از دانشگاه فناوری مالزی دانشآموخته شد. سپس بورسیه تحصیلی کشورهای مشترک المنافع برای اعضای هیئت علمی به او اعطا شد. بدین ترتیب وی در مقطع دکتری در رشتۀ مهندسی شیمی و فرایند با تخصص فناوری غشاء در دانشگاه استرثکلاید، گلاسکو، بریتانیا به تحصیل پرداخت و تحصیلات دکترای خود را در کمتر از سه سال در سال 1997 به پایان رساند.
علاقۀ فوزی به فناوری غشا در آغاز کارش پدیدار شد. او بیش از 15 سال پیش کار خود را با یک گروه ده نفره شروع کرد و موسسهای که اکنون با نام مرکز پیشرفته تحقیقات فناوری غشاء میشناسیم را در دانشگاه فناوری مالزی تاسیس کرد. این مرکز که اکنون بیش از 100 عضو دارد بر روی پژوهشهایی در زمینۀ توسعه فناوری غشا برای اسمز معکوس، نانوفیلتراسیون و اولترافیلتراسیون برای تصفیه آب و فاضلاب از جمله نمکزدایی، کنتاکتور غشایی، جداسازی گاز و توسعه نانوالیاف و مواد نانوساختار کربنی برای کاربردهای مرتبط با انرژی متمرکز است. فوزی با ویژگیهای فردی خود نظیر برتری علمیِ، کوشش و پشتکار در پژوهش، توانایی اداری و در نهایت شخصیت گرم و توجه به افراد، مرکز پیشرفته پژوهشهای فناوری غشاء را به یکی از مهمترین موسسات جهان در زمینۀ مطالعات غشا تبدیل کرده است.
همانطور که فوزی در سخنرانی خود پس از دریافت جایزۀ مصطفی(ص) بیان کرد: «پژوهش برای من همیشه چیزی فراتر از یک حرفه بوده است. پژوهش برای من یک علاقۀ همیشگی است. هیجان کشف، طلبِ دانش، و کنجکاوی بی‌وقفه است که به من الهام می‌بخشد.» بنابراین، فعالیت بیوقفۀ فوزی در فناوری غشا انقلابی در حوزۀ تصفیه آب و فاضلاب ایجاد کرده است و آن را کارآمدتر و سازگارتر با محیطزیست کرده است. تاکید فوزی بر بهکارگیری بروندادهای پژوهشی برای رفاه جامعه است. پروفسور فوزی و تیمش با موفقیت اولین سامانه نمکزدایی آب دریای مالزی در مقیاس بزرگ را در کامپونگ پانتای سنوک، باچوگ کلانتان تأسیس کردند. هدف اصلی دستگاه شیرینسازی آب شور تولید آب شیرین از آب دریای موجود در نواحی ساحلی است. این دستگاه می‌تواند اطلاعات ارزشمندی ارائه دهد و راهحلهای نوآورانه‌ای را برای زیرساختهای زیست‌محیطی جهت رسیدگی به مسائل کم‌آبی در مالزی ناشی از تغییرات آب و هوایی، بلایای طبیعی و شهرنشینی ارائه دهد. در طول 5 سال گذشته، فوزی رهبری یک تیم مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) را بر عهده داشته است که سامانههای تصفیه فاضلاب قابل حمل را در مناطق فاجعه نصب کردهاند تا آب پاکیزه را برای قربانیان فراهم کند. این سامانهها طراحی، ساخته و به کار گرفته شدهاند تا با تأمین آب آشامیدنی تازه و سالم، امدادرسانی فوری را فراهم کنند.
دستاوردهای فوزی در این زمینه، جایگاهی را برای او در میان پراستنادترین محققان مهندسی شیمی توسط رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان شانگهای در سال 2016 به ارمغان آورده است. اما دستاوردهای او به همین جا ختم نمیشود. در مجموع او برنده بیش از 130 جایزه در سطح ملی و بینالمللی است. از جمله جوایز معتبر دریافت شده، جایزه مردکا برای دستاورد برجسته علمی در 4 سپتامبر 2014، سه جایزه ستارۀ در حال ظهور مالزی (2016، 2017، 2018) است.
وی همچنین برنده جایزۀ برنامه اقدام نوآورانه برای توسعه سرمایه انسانی در سطح سوم در سال 2013 توسط وزارت آموزش است. از دیگر جوایز او میتوان به موارد زیر اشاره کرد: جایزه دانشمند جوان مالزی در سال 2000؛ جایزه دانشمند جوان آسه‌آن در سال 2001؛ دو جایزه ملی مالکیت فکری (دستۀ ثبت اختراع)، 2009 و (دستۀ محصول)، 2013؛ دو جایزه ملی نوآوری (دستۀ زباله به ثروت)، 2009 و (دستۀ محصول)، 2011. او همچنین برنده جایزه ملی آکادمیک (در دستۀ نوآوری و تجاری سازی محصول) در اوت 2013 و جایزه بنیاد علم و فناوری Toray مالزی در 28 نوامبر 2013 شد. فوزی همچنین جایزه ابتکار نخست وزیر (PMI2) را برای پروژه اتحاد و مشارکت استراتژیک دریافت کرده است. این جایزه یک کمک هزینه پژوهشی دو ساله با همکاری کالج امپریال لندن، که توسط شورای فرهنگی بریتانیا حمایت میشود.
فوزی با وجود مشغله کاری خود، بیش از 1000 مقاله در مجلات داوری شده به چاپ رسانده و نویسنده یا نویسندۀ همکار 6 کتاب بوده است. فوزی نه تنها برای پژوهشهای نوآورانهاش، بلکه به خاطر تلاشش برای راهنمایی نسل بعدی دانشمندان شخصیتی الهامبخش است. وی راهنمایی و مشاورۀ بیش از 70 دانشجوی دکتری، 50 دانشجوی کارشناسی ارشد و همچنین 10 دانشجوی فوق دکتری را بر عهده داشته است. تلاش و پشتکار او دریافت کمکهزینههای پژوهشی بیش از 15 میلیون دلار در سطوح ملی و بینالمللی را به ارمغان آورده است.
فوزی همچنین ویراستار تعدادی از مجلات معتبر و عضو هیئت تحریریه مجلات معتبر بینالمللی متعددی است. فوزی سردبیر مجله تصفیه آب و نمکزدایی و مواد در حال ظهور؛ ویراستار مهندسی مجله عربی علوم و مهندسی (AJSE)؛ عضو هیئت مشاوره نمک زدایی، مجله فناوری شیمیایی و بیوتکنولوژی و مجله علم و پژوهشهای غشا؛ عضو هیئتتحریریۀ فناوری جداسازی و تصفیه، مجلۀ غشاء و تصفیه آب، غشاها و مجلۀ فناوری (UTM) است.
فعالیت فوزی در حوزۀ فناوری غشاء نه تنها دانش علمی را در این حوزه ارتقا داده است بلکه تأثیر مستقیمی بر جامعه داشته است. پژوهشهای او منجر به توسعه راهحلهای نوآورانه برای تصفیه آب و فاضلاب شده است و به مسائل مهمی مانند کمبود آب و امدادرسانی هنگام بلایا میپردازد. فوزی با علاقۀ خود به پژوهش و تلاش و پشتکار برای بهبود جهان، شخصیتی برجسته و الهامبخش در جامعه علمی است. دستاوردهای او همچنان بر زیرساختهای زیست محیطی و رفاه جامعه تأثیر ماندگار خواهد داشت.
