برگزیدگان جایـزه مصطفی (ص)

دانشمندی در سطح جهانی در حوزه علوم رایانه؛ پروفسور احمد حسن برگزیده پنجمین دوره جایزه مصطفی(ص) کیست؟

پروفسور احمد حسن، استاد دانشگاه کویینز کانادا و دانش‌آموخته ریاضی در همه مقاطع تحصیلی دانشمندی مطرح در سطح جهان در حوزه فناوری ارتباطات و اطلاعات و با دستاوردهای مشخص در حوزه کاوش مخازن نرم‌افزار است.

پروفسور احمد حسن، دانش‌آموخته ریاضی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری از دانشکده علوم رایانه دانشگاه واترلو  به ترتیب در سال‌های 1999، 2001 و 2005 است.

وی اکنون استاد دانشگاه دولتی کویینز در شهر کینگستون ایالت اونتاریو کانادا، مدیر آزمایشگاه هوش مصنوعی و تحلیل‌های نرم‌افزار به اختصار SAIL وابسته به این دانشگاه و مدیر بخش تحقیقات صنعتی در شورای تحقیقات مهندسی و علوم طبیعی کاناداست.

پروفسور حسن همچنین مدیر آزمایشگاه تحلیل نرم افزار و هوش مصنوعی در دانشگاه کویینز نیز هست که دانشجویان بی‌شماری در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد در این آزمایشگاه مشغول تحصیل و تجربه‌آزمایی زیر نظر پروفسور حسن هستند.

این محقق حوزه علوم رایانه عضو نهادهای علمی مرتبط جهانی از جمله عضو انجمن ماشین های محاسباتی (ACM) و عضو موسسه  مهندسان برق و الکترونیک (IEEE) نیز هست.

وی تنها در پایگاه نمایه‌سازی وب آو ساینس طی سال‌های 2002 تا 2022 تعداد 234 عنوان مقاله علمی منتشر کرده است که تعداد کل ارجاعات او به بیش از هفت هزار و 200 مقاله می‌رسد. شاخص اچ برای این استاد حوزه فناوری ارتباطات بر اساس مقالات منتشرشده 95 است. همچنین وی اختراعات زیادی در کشورهای مختلف از جمله 93 اختراع در آمریکا، 38 اختراع در اتحادیه اروپا، 26 اختراع در کانادا، 25 اختراع در آلمان ثبت کرده است.

پروفسور حسن ضمن عضویت در مجامع علمی بین‌المللی زیادی جوایزی را نیز کسب کرده است؛ از جمله جایزه شورای فنی جامعه رایانه در سال 2022 که به فرد یا گروهی اهدا می‌شود که در تحقیقات یا تمرینات مهندسی نرم‌افزار مشارکت قابل توجهی داشته باشد.

کاوش مخازن نرم‌افزار؛ دستاورد پروفسور احمد حسن برگزیده پنجمین دوره جایزه مصطفی(ص)

پروفسور احمد حسن، استاد دانشگاه کویین کانادا برای توسعه حوزه کاوش مخازن نرم‌افزار (MSR) و دیگر فعالیت‌های خود در زمینه مهندسی نرم‌افزار و برنامه‌نوبسی، برگزیده پنجمین دوره اعطای جایزه مصطفی(ص) شد.

پروفسور احمد حسن در سطح جهان در زمینه نرم‌افزار نامی شناخته شده است.

مهم‌ترین حوزه‌های تحقیقاتی وی شامل نرم‌افزار، مهندسی نرم‌افزار، داده‌کاوی، کیفیت نرم‌افزار و شبکه اینترنت است. تحقیقات وی در زمینه نرم‌افزار موضوعاتی مانند کد و کدمنبع را باهم می‌آمیزد. احمد حسن در مورد نرم‌افزار در حوزه های مختلف شامل نرم‌افزار به عنوان منبعی برای سرویس‌دهی، نگهداری نرم‌افزار، توسعه نرم‌افزار، تحلیل و مرور نرم‌افزارهای مشابه تحقیق کرده است. پژوهش‌های او در زمینه داده‌کاوی شامل مولفه‌هایی مانند الگوسازی پیش‌بینی‌کننده، جنگل‌های تصمیم تصادفی، عیب‌یابی و نقص‌زدایی برنامه‌های نرم‌افزاری و یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی است.

مخازن نرم افزار یک حوزۀ چندرشته‌ای است که روش‌های مهندسی نرم‌افزار، داده‌کاوی، هوش مصنوعی و بازیابی اطلاعات را در آن با هم ترکیب می‌شود. محققان می‌توانند با بکارگیری این روش‌ها در داده‌های مخزن نرم افزار، اطلاعات خوبی در مورد فرآیندهای توسعه، کیفیت و تکامل نرم‌افزار به دست آورند.

کاوش مخازن نرم‌افزار فرصت‌هایی را برای ارتقای فعالیت‌های مهندسی نرم‌افزار و تحلیل نواقص برنامه‌ها برای جلوگیری ازوقوع آنها فراهم می‌کند. چالش‌های کیفیت و امنیت مهندسی نرم‌افزار را می‌توان با تجزیه و تحلیل اطلاعات بدون ساختار از مصنوعات مختلف توسعه نرم‌افزار حل کرد.

پروفسور حسن همچنین بنیانگذار کنفرانس کاوش مخازن نرم‌افزار و جامعه تحقیقاتی پیرامون این موضوع در سراسر جهان بوده است. وی به  همراه دیگر محققان این حوزه یک ویژه‌نامه از مجله ماهنامه مروری موسسه مهندسان برق و الکترونیک  و نشریه مهندسان نرم‌افزار تجربی را در مورد این موضوع سردبیری کرد.

امروزه ابزار و روش‌های اولیه‌ طراحی‌ و توسعه‌داده‌شده توسط پروفسور حسن و گروه محققان همراه او در وسایل مختلفی به کار رفته که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از آنها استفاده می‌کنند. تجربه صنعتی پروفسور حسن شامل کمک به ساخت پلتفرم بی‌سیم شرکت بلک‌بری در آزمایشگاه ریم/ بلکبری و کمک به شرکت ‌آی بی ام در آزمایشگاه المدن است. وی مخترع شاخص پتنت‌های مختلفی در سراسر جهان از جمله هند، اروپا، کانادا، ژاپن و اروپا نیز هست.

حوزه کاوش مخازن نرم‌افزار به طور کلی حوزه‌ای ارزشمند است که تأثیر قابل توجهی بر تحقیقات و عملکرد مهندسی نرم‌افزار دارد. این امر منجر به توسعه روش‌ها و ابزارهای جدید برای تجزیه و تحلیل نرم‌افزار منجر شده و به بهبود کیفیت و کارایی نرم‌افزار کمک کرده است.

برگزیده ایرانی‌ پنجمین دوره جایزه مصطفی(ص)؛ از تهران تا هاروارد

امید فرخ‌زاد، پزشک و دانشمند حوزه فناوری نانو تحصیلات خود را در آمریکا و با رشته زیست‌شناسی آغاز کرد و بعد از پزشکی در دانشگاه هاروارد تدریس کرد و به تاسیس شرکت‌های مختلف در زمینه فناوری نانو رسید.

امید فرخ‌زاد (متولد 1969 تهران) پزشک، دانشمند و کارآفرین ایرانی در زمینه توسعه نانوداروها است. فرخ‌زاد مدیر و رئیس هیات‌مدیره و مدیر عامل شرکت سییر (SEER)، همچنین بنیانگذار شرکت‌های بیند (BIND) و شرکت تارودا تراپدیکس(Tarveda Therapeutics) است.

فرخ‌زاد مدرک کارشناسی خود را در زمینه زیست‌شناسی در سال 1991 از دانشگاه ماساچوست در بوستون آمریکا و مدرک پزشکی را از مدرسه پزشکی بوستون دریافت کرد. وی همچنین دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار از مدرسه مدیریت اسلوآن موسسه فناوری ماساچوست آمریکا (ام آی‌ تی) در سال 2017 است.

این دانشمند حوزه فناوری نانو بعد از پایان دوره پزشکی دوره پسادکتری را با پروفسور رابرت لانگر در آزمایشگاه او در برنامه مشترک هاروارد و موسسه فناوری ماساچوست به اختصار ام آی تی گذراند و در سال 2004 به عنوان عضو هیات علمی به مدرسه پزشکی دانشگاه هاروارد پیوست و بعد از گذراندن دوره بالینی به عنوان استاد بیهوشی در این مدرسه پزشکی فعالیت کرد.

وی به عنوان دستیار پژوهشی در زمینه مهندسی شیمی با موسسه فناوری ماساچوست طی سال‌های 2003 تا 2004 همکاری کرد و یکی از پژوهشگران حوزه داروهای مسکن در بیمارستان زنان برایگام وابسته به دانشگاه هاروارد در سال‌های 2006 تا 2007 بوده است.

فرخ‌زاد در سال 2014 مرکزی به نام نانوپزشکی در بیمارستان زنان برایگام هاروارد تاسیس کرد که تحقیقات گسترده‌ای در این مرکز برای کاربرد فناوری نانو در زمینه پزشکی با کمک گروهی از محققان رشته‌های مختلف و پزشکان انجام داد.

این دانشمند ایرانی مقیم آمریکا جوایز زیادی دریافت کرده است. فرخ زاد در سال 2013 دریافت‌کننده جایزه راسنانو پرایز(RUSNANOPRIZE)، یکی از بزرگ‌ترین جوایز بین‌المللی در زمینه فناوری نانو برای دستاوردهایش در زمینه اصلاح سطوح نانوموادها بود، در سال 2014 جایزه در باز Golden) Door Award) را از موسسه بین‌المللی نیوانگلند (International Institute of New England) برای خدماتش در زمینه‌های علمی، اجتماعی و اقتصادی به جامعه آمریکا به عنوان یک مهاجر دریافت کرد و در سال 2016 موفق به دریافت مدال افتخار جزیره الیس (Ellis Island Medal of Honor) شد. وی همچنین از سال 2018 عضو فرهنگستان ملی مخترعان آمریکاست.

حوزه تخصصی مطالعات وی مهندسی بافت، زیست‌مواد پلیمری، ابزار زیست‌پزشکی، تحقیقات حوزه سرطان و فناوری‌های مرتبط با نانوپزشکی است. او در سطح بین‌المللی به عنوان دانشمندی پیشرو در زمینه نانوپزشکی و توزیع دارو شناخته می‌شود.

روزنامه آمریکایی بوستون گلوب وی را به عنوان یکی از 10 فناور برتر دانشگاه ماساچوست انتخاب کرد. وی همچنین داوری مقالات مرتبط را برای نشریات زیادی انجام داده است.

توسعه نانوذره‌ها برای درمان بیماری‌ها به ویژه سرطان؛ دستاورد برگزیده پنجمین دوره جایزه مصطفی(ص)

تحقیقات پروفسور امید فرخ‌زاد دانشمند و پزشک ایرانی مقیم آمریکا به توسعه نانوداروهای و نانوذره‌ ها در حد استفاده بالینی موثر بر درمان بیماری‌ سرطان و ساخت ذرات نانویی برای دارورسانی به عضو هدف منجر شده است.

تحقیقات پروفسور امید فرخ زاد بر توسعه فناوری‌های نانوذره درمانی متمرکز است و وی به طور مشخص پیشگام توسعه و آزمایش ترکیبی کاملا کارامد از نانوذرات چندکاربردی برای کاربردهای درمانی و پزشکی بوده است‌.

پروفسور فرخزاد برای کاربرد مواد هدفمند مشخص به منظور رساندن داروهای شیمی‌درمانی با کمک نانوذرات به سلول‌های سرطانی در بیماران سرطان نامی شناخته شده است. وی همچنین در مورد بیماری‌های مرتبط با تصلب شرایین تحقیق و ابزارهای نانویی رساندن دارو موسوم به پهپادهای زیست‌فروپاش (وسیله‌ای برای انتقال دارو که از مواد زیستی ساخته شده و بعد از استفاده در بدن از بین می‌روند) را طراحی کرده که نوع مشخصی از دارو را به بدن می‌رساند و موجب بهبود بیمار می‌شود.

پهپادهایی (در واقع ابزارهای دارورسانی) در اندازه‌های نانویی که می‌توانند نوع مشخصی از مولکول را با خود به ذخیره‌های چربی در شرایین حمل کنند، روشی جدید برای جلوگیری از حمله قلبی است که حدود 8 سال قبل و در سال 2015 فرخ زاد به آن دست یافته بود.

یکی دیگر از دستاوردهای فرخ زاد طراحی و توسعه نوعی برچسب کلاژن با نانوذره‌هاست که در واقع نوعی ربات‌ زیست‌فروپاش کوچک است و برای بیماران دچار حوادث شدید استفاده می‌شود. جراحت‌های ناشی از تصادف‌های شدید می‌تواند موجب شکستگی‌های شدید استخوانی شود و بعد از عمل‌های ارتوپدی احتمال عفونت زیادی است.

این برچسب ها می‌تواند آنتی‌بیوتیک و دیگر داروها را برای تسریع بهبود استخوان شکسته و زخم به شکلی بهتر و کنترل‌شده‌تر نسبت به رویکرد فعلی، به موضع برسانند و از عفونت و جراحی‌های بعدی به این دلیل جلوگیری کنند.

از وی مقالات زیادی منتشر شده است. تعداد کل مقالات چاپ شده: 245 عدد از سال 1993 تا سال 2022 که در پایگاه نمایه‌سازی وب آو ساینس نمایه‌ شده‌اند. تعداد کل ارجاعات به مقالات دکتر فرخ‌زاد 55 هزار و 980 ارجاع بدون خوداستنادی و شاخص اچ 105 دارد.

از لبنان تا هاروارد

پروفسور سامیه خوری، استاد دانشگاه آمریکایی بیروت با ابداع رویکردهای جدید برای مراقبت از بیماران ام اس، تحقیق در مورد بیماری‌زایی و سازوکار تنظیم و تحمل در بیماری آنسفالومیلیت خودایمن تجربی (EAE) برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) 2023 در حوزه علوم پزشکی و زیستی شده است.

پروفسور سامیه خوری، تبعه و ساکن لبنان و مدیر موسسه علوم اعصاب‌ ابوحیدر و مدیر مرکز پزشکی دانشگاه آمریکایی بیروت، صاحب کرسی عصب‌شناسی دانشگاه آمریکایی بیروت است.

پروفسور خوری متولد 1960 در بیروت، مدرک پزشکی خود را از دانشگاه آمریکایی بیروت در سال 1984 کسب کرد، در حالیکه یک سال قبل به عضویت انجمن افتخاری پزشکی آلفا اومگا آلفا درآمده بود. وی در ادامه در سال 1985 دوره کارآموزی خود را در بیمارستان دانشگاهی عمومی کلان‌شهر کلیولند و در سال 1988 دوره رزیدنتی را در دانشگاه کیس وسترن ریزرو در شهر کلیولند ایالت اوهایو امریکا و دوره فلوشیپ را در مدرسه پزشکی دانشگاه هاروارد گذراند.

خوری مدیر مرکز تازه‌تاسیس تحقیقات در مورد بیماری ام‌اس در مرکز پزشکی دانشگاه آمریکایی بیروت است که اولین مرکز تحقیقات در مورد این بیماری در منطقه به شمار می‌آید. وی استاد رشته علوم اعصاب و ایمنی‌شناسی در این دانشگاه است، همچنین در سال 2013 استاد عصب‌شناسی کرسی موقوفه جک، سدی و دیوید بریک‌استون در دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد بود و به عنوان یکی از مدیران مرکز تحقیقات ام اس در بوستون فعالیت می‌کرد. پروفسور خوری در سال 2007 جایزه علوم کویت را از بنیاد پیشرفت علوم کویت برای تحقیقات خود در زمینه ایمینی شناسی دریافت کرد و در سال 2022 جایزه ملک سلمان برای تحقیقات در زمینه ناتوانی و معلولیت به وی تعلق گرفت. 

 وی همسر پروفسور محمد صائغ برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) 2021 نیز هست که استاد پزشکی و ایمنی‌شناسی، دانشگاه آمریکایی بیروت است و برای اثر درمان‌های نوین برای بهبود نتایج آلوگرافت کلیه و قلب در حوزه پزشکی جایزه موفق به این دریافت جایزه شده است.

تحقیقات در زمینه ام اس و یافتن راه درمان این بیماری

پروفسور سامیه جوزف خوری، استاد دانشگاه آمریکایی بیروت برای تحقیقات مفصل در مورد بیماری ام اس و استفاده از بیماری آنسفالومیت خودایمن تجربی به عنوان مدل حیوانی این بیماری برای درمان ام اس، برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) 2023 شده است.

پروفسور خوری به عنوان یکی از دانشمندان برتر و پیشرو در زمینه تحقیقات بیماری ام اس در سطح جهان شناخته می‌شود. بیماری که افراد معمولا در جوانی به آن مبتلا می‌شوند و منجر به ناتوانی‌های فراوان خواهد شد. همچنین می‌تواند مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار دهد و باعث بروز طیف گسترده‌ای از علایم؛ از جمله مشکلات بینایی، حرکت بازو یا پا یا فقدان تعادل شود. میانگین امید به زندگی در افراد مبتلا به ام اس اندکی کاهش می‌یابد. این بیماری در صورت درمان نشدن باعث ناتوانی شدید می‌شود.

وی بیش از 300 مقاله پژوهشی و مروری منتشر و در نوشتن فصل‌هایی از کتاب‌های مرتبط همکاری کرده است. تحقیقات وی بربیماری‌زایی و سازوکار تنظیم و تاب‌آوری سیستم ایمنی بدن در این بیماری متمرکز است. پروفسور خوری همچنین به درمان‌ بالینی بیماری ام اس نیز مشغول است و در زمینه علایم و نشانگرهای زیستی این بیماری  تحقیق و بررسی می‌کند.

این دانشمند علوم اعصاب برای ابداع رویکردهای جدید برای مراقبت از بیماران ام اس، تحقیق در مورد بیماری‌زایی و سازوکار تنظیم و تحمل در بیماری آنسفالومیلیت خودایمن تجربی (EAE) برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) 2023 شده است.

حوزه اصلی تحقیقات پروفسور خوری بر درک بیماری‌زایی و سازوکار تنظیم و تحمل در بیماری انسفالومیلیت خودایمن تجربی(EAE)، مدل حیوانی بیماری ام اس و سازوکارهای مولکولی مربوط به گفتگوی متقابل بین سیستم ایمنی و سلول‌های بنیادی عصبی در طول بیماری انسفالومیلیت متمرکز است و برای آن برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) شده است.

اکثر تحقیقات پروفسور خوری، منجر به اجرای درمان‌های بالینی شد که بر مراقبت و بهبود وضعیت بیماران ام اس تأثیر دارد. علاوه بر این، کار او به توسعه چند پایگاه داده در مورد اطلاعات بالینی و جمعیت‌شناختی بیماران ام اس کمک کرده است.

پروفسور خوری تحقیقات آزمایشگاهی در حال انجام دارد که از طریق موسسه ملی سلامت (NHI) واقع در مریلند آمریکا و انجمن ملی بیماری ام اس تامین مالی می‌شود و روی بررسی سازوکارهای ایمنی در مدل حیوانی بیماری ام اس و برهم‌کنش سیستم ایمنی و سلول‌های بنیادی عصبی تمرکز کرده است.

وی خود را متعهد به پژوهش‌های کاربردی دانسته و محقق اصلی آزمایش بالینی چند مرکزی اکلیم/ ACCLAIM است که تامین مالی آن بر عهده شبکه تحمل ایمنی(ITN) است. او به عنوان عضوی از بخش مطالعه انجمن ملی ام اس و بخش مطالعه در موسسه ملی بهداشت خدمت کرده است.

مروری بر برخی تحقیقات کاربردی پروفسور خوری

محققان و دانشمندان پزشکی در حوزه بیماری ام اس طی چند دهه اخیر فرضیه تاثیر جغرافیا بر شیوع این بیماری را مطرح کرده و در حال بررسی آن هستند. جان اف کوتزکی پزشک آمریکایی در تحقیقات خود 40 سال قبل این بیماری، با جغرافیا مرتبط است و به باور وی بخش‌هایی از جهان که ساکنان آن بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند شامل اروپا بین عرض‌های شمالی 65 درجه تا 45 درجه، آمریکایی شمالی، جنوب کانادا، نیوزیلند و جنوب استرالیاست.

نگاهی کلی به تحقیقات موجود نشان می‌دهد افزایش شدیدی در میزان موارد ابتلا به این بیماری در عرض‌های جغرافیایی بالا وجود دارد؛ یعنی افرادی که نزدیک به خط استوا زندگی‌ می‌کنند احتمالا کمتر به این بیماری مبتلا می‌شوند در حالیکه جمعیت‌های پراکنده و دورتر از خط استوا و نزدیک به دو قطب با خطر بیشتر ابتلا به این بیماری روبرو هستند. دلیل این امر قرار داشتن بیشتر در معرض اشعه ماورای بنفش است. با اینکه فرضیه یادشده بارها مطرح و بررسی شده که جغرافیا وعرض‌های زمین نقشی کلیدی هم در شیوع و هم درابتلا به ام اس دارند، استثناءهایی هم برای این امر ذکر شده است. برای نمونه با توجه به داده‌های موجود در مقالات علمی در مورد شیوع بیماری ام اس در جزیره ساردینیا ایتالیا و بین اسکیموهای کانادا، نشان می‌دهد میزان شیوع ام اس در مناطق گرم و مدیترانه‌ای ساردینیا زیاد است؛ در حالیکه این بیماری بین اسکیموهای کانادا به شکل محدود دیده شده که با فرضیه کلی تناقض دارد.

این توزیع جغرافیایی نامتوازن بیماری ام اس توجه بسیاری محققان این حوزه را به خود جلب کرده است؛ اما دلایل این امر هنوز شناخته شده نیست و در نهایت در دهه 90 میلادی دو محقق برجسته اعلام کردند شناخت موارد شیوع بیماری ام اس با یک عامل محیط زیست یا عامل ژنتیک به‌تنهایی ممکن نیست.

تحقیق تازه‌ای که توسط سامیه خوری و گروهی از محققان انجام و در نشریه مغز دانشگاه آکسفورد منتشر شده نشان می‌دهد با اینکه ابتلا به ام اس پیشرونده ثانویه با جغرافیا رابطه مستقیمی دارد، قابل تعدیل و اثرگذاری است.

این مطالعه که با مشارکت 50 هزار بیمار مبتلا به ام اس از 27 کشور انجام شده ( 72 درصد زن) نشان می‌دهد عوامل خطر برای ابتلا به ام اس؛ مانند جغرافیا عامل ابتلا به ام اس پیشرونده ثانویه نیز است ولی در صورت تشخیص زودهنگام و درمان‌های متوسط تا کاملا کارامد، قابل درمان است.

حوزه تحقیقات پروفسور خوری به طور کلی شامل پزشکی داخلی، سرطان و سیستم ایمنی بدن است و او در مورد ایمنی‌شناسی، بیماری‌های ام اس، خودایمنی، آنسفالومیت‌ خودایمن تجربی، زیست‌شناسی سلولی مطالعات گسترده‌ای انجام داده است. سلول‌ تی، خودایمنی، تاب‌آوری سیستم ایمنی استو وسایتوکین‌های پیش‌التهابی از جمله حوزه‌هایی در ایمنی‌شناسی است که وی در آنها مطالعات مختلفی را انجام داده است. بیماری آنسفالومیت خودایمن تجربی نوعی بیماری التهابی است که در برخی حیوانات بروز می‌یابد و به غلاف میلین یاخته‌های عصبی آسیب و به سیستم اعصاب مرکزی حمله می‌کند. آنسفالومیت خودایمن تجربی مدل حیوانی بیماری ام اس است

مطالعات وی در زمینه ام اس سرفصل‌هایی در حوزه‌های جراحی و سیستم عصبی مرکزی را با هم ترکیب می‌کند. این مطالعه رشته‌های پژوهشی را مانند سیستم ایمنی درونی و پروتئین اصلی میلین را به علاوه بیماری‌های خودایمن با هم مرتبط می‌کند. تحقیقات وی در زمینه سلولی نیز بین‌رشته‌ای است و موضوعاتی مانند سایتوکین، سلول‌های تی، زنجیره آلفای گیرنده اینترلیوکین 21 در آن با هم پیوند می‌خورد.

تحقیقات خوری در زمینه کاربردی کردن آنسفالومیت تجربی خودایمن به عنوان الگویی برای درمان و بهبود بیماری ام اس توانسته مسیر را برای کشف ابعاد متنوع این بیماری غیرواگیر عصبی باز کند. خوری همراه با دیگر اعضای گروه تحقیقاتی‌اش در مورد بیماری‌زایی و سازوکار و تاب‌آوری این بیماری، تحقیقاتی گسترده انجام داده است. بیماری زایی به عنوان مرحله یا دلایلی تعریف می‌شود که یک بیماری به آن دلیل آغاز شده یا بیشتر می‌شود.

برگزیده پنجمین دوره جایزه مصطفی(ص)؛ دانشمندی از مالزی و مطرح در عرصه جهانی

پروفسور احمد فوزی اسماعیل، معاون دانشگاه فناوری مالزی و یکی از برگزیدگان مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) 2023 دانشمند عرصه مهندسی شیمی و متخصص در زمینه فناوری غشایی است.

پروفسور احمد فوزی اسماعیل (متولد 1966 مالزی) دانش‌آموخته مهندسی نفت و مهندسی شیمی از دانشگاه فناوری مالزی شهر جوهر بهرو به ترتیب در سال‌های 1989 و 1992 است که در سال 1994 بورسیه تحصیلی شخصیت‌های دانشگاهی اتحادیه کشورهای همسود را برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی شیمی  و فرایند و در دانشگاه استراتکلاید در گلاسگو انگلیس دریافت کرد و در سال 1997 از این دانشگاه در مقطع دکتری دانش‌آموخته شد.

پروفسور فوزی با تخصص خود در زمینه فناوری ساخت غشایی مقطع دکتری خود را در کمتر از 3 سال به پایان برد و در بازگشت به مالزی، شغل دانشگاهی خود را در دانشگاه فناوری مالزی ادامه داد. وی اکنون معاون دانشگاه فناوری مالزی، استاد دانشکده مهندسی نفت و انرژی‌های تجدیدشونده دانشگاه فناوری مالزی، موسس و رئیس مرکز تحقیقات پیشرفته فناوری غشایی و مسئول آزمایشگاه مواد و ساخت مرکز ریسرچ الاینس در دانشگاه فناوری مالزی است که اولین نوع از این آزمایشگاه‌ها برای اجرای تحقیقات پیشرفته و ارائه خدمات مشاوره‌ای در زمینه فناوری‌های مرتبط به موضوعات جداسازی گاز، تصفیه آب و فاضلاب، فراوری روغن نخل و کاربردهای انرژی است.

پرفسور اسماعیل صاحب یک پتنت (حق ثبت‌ اختراع) در آمریکا، یک ثبت اختراع در اروپا و 11 حق ثبت اختراع در مالزی است.

وی همچنین نویسنده یا نویسنده همکار بیش از900 مقاله علمی‌پژوهشی و مرورو بوده است، 6 عنوان کتاب و 50 فصل در کتاب‌های مختلف را تالیف و 8 عنوان را ویرایش کرده است. همچنین به مقالات وی در پایگاه‌ نمایه‌سازی اسکوپوس (SCOPUS) 19 هزار و 348 بار و در پایگاه نمایه‌سازی وب آو ساینس (WOS) 13 هزار و 493 بار ارجاع شده است. شاخص اچ پروفسور فوزی اسماعیل (تا سال 2020) در پایگاه نمایه‌سازی اسکوپوس 79 و در پایگاه وب ‌آو ساینس 58 است.

حوزه تحقیقات؛ فناوری غشایی و نانوفیلتراسیون

مرکز تحقیقات فناوری پیشرفته غشایی که پروفسور اسماعیل آن را بنیانگذاری کرده است، مرکزی پیشرفته برای تحقیقات در زمینه توسعه فناوری غشایی برای اسمز معکوس، نانوفیلتراسیون (نانوپالایش)، اولترافیلتراسیون، برای تصفیه آب شامل نمک‌زدایی، تماس‌دهنده غشایی الیاف توخالی، جداسازی گاز و توسعه فیبرهای نانویی و کربن و مواد نانوساختار برای کاربردهای مرتبط انرژی است که زمینه اصلی تحقیقاتی پروفسور اسماعیل را نیز تشکیل می‌دهد.

وی بیش از 130 جایزه علمی در سطح ملی و بین‌المللی دریافت کرده که از مهم‌ترین آنان می‌توان به جایزه آکادمی علوم جهان (تواس/ TWAS) (2019)، جایزه علوم مهندسی (2014)، جایزه مردکا (Merdeka Award) در بخش دستاوردهای علمی تحقیقاتی برجسته، جایزه دانشمند جوان اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا به اختصار آسه‌آن (2014)، جایزه آکادمی ملی و جایزه علم و فناوری سال بنیاد توری مالزیToray Foundation)) در سال 2013  اشاره کرد.

پروفسور فوزی اسماعیل همچنین در سال 2016 توسط سازمان رتبه‌بندی جهانی افراد دانشگاهی شانگهای  به عنوان دانشمندی معرفی شد که بیشترین ارجاعات به مقالات او شده است.

پروفسور احمد فوزی اسماعیل با دستاورد توسعه فناوری غشای نانویی؛ برگزیده پنجمین دوره جایزه مصطفی(ص)

پروفسور احمد فوزی اسماعیل، استاد دانشگاه فناوری مالزی برای دستاورد طراحی و ساخت فناوری غشای نانویی به با کاربرد جداسازی فاضلاب روغنی، تصفه آب، جداسازی آب از فاضلاب و غشا برای درمان‌های پزشکی برگزیده پنجمین دوره جایزه مصطفی(ص) شد.

پروفسور فوزی اسماعیل (متولد 1966) و دانش‌آموخته مهندسی نفت و شیمی در مقاطع مختلف یکی از دانشمندان مطرح در حوزه فناوری غشایی در عرصه جهانی است.

حوزه تحقیقاتی وی متمرکز بر تصفیه آب و فاضلاب، غشای اسمزی معکوس، حلال‌های مقاوم، کاربرد فناوری غشایی در صمغ‌گیری و فرایند اسیدزدایی در فراوری و پالایش روغن نخل، مواد غشایی پیشرفته برای جداسازی گاز و اسید، کربن متخلخل توخالی غشای فیبری برای جداسازی گاز، غشای ماتریکس مخلوط برای کاربردهایی در حوزه انرژی است.

وی استاد فناوری غشایی در دانشکده مهندسی نفت دانشگاه فناوری مالزی در شهر جوهر بهرو مالزی است و به طور خاص در تحقیقات خود علاقه زیادی به پژوهش در حوزه جداسازی گاز و فرایندهای مرتبط با جداسازی دی‌اکسید کربن دارد.

پروفسور احمد فوزی اسماعیل در زمینه توسعه مواد پیچیده ماتریکسی غشایی برای نمک‌زدایی از آب، تصفیه فاضلاب، فرایندهای جداسازی گاز، طراحی و ساخت غشای فتوکاتالبزوری برای پاکسازی آلوده‌کننده‌ها و طراحی و ساخت غشاهای همودیالیزی نیز فعالیت کرده است.

حوزه‌های دیگر تحقیقاتی وی توسعه فناوری غشایی برای اسمز معکوس، نانوفیلتراسیون (نانوپالایش)، اولترافیلتراسیون، برای تصفیه آب شامل نمک‌زدایی، تماس‌دهنده غشایی الیاف توخالی، جداسازی گاز و توسعه فیبرهای نانویی و کربن و مواد نانوساختار برای کاربردهای مرتبط انرژی است.

وی اکنون معاون دانشگاه فناوری مالزی، استاد دانشکده مهندسی نفت و انرژی‌های تجدیدشونده دانشگاه فناوری مالزی، موسس و رئیس مرکز تحقیقات پیشرفته فناوری غشایی و مسئول آزمایشگاه مواد و ساخت مرکز ریسرچ الاینس در دانشگاه فناوری مالزی و پرفسور اسماعیل صاحب یک پتنت (حق ثبت‌ اختراع) در آمریکا، یک ثبت اختراع در اروپا و 11 حق ثبت اختراع در مالزی است.

وی همچنین نویسنده یا نویسنده همکار بیش از900 مقاله علمی‌پژوهشی و مرورو بوده است، 6 عنوان کتاب و 50 فصل در کتاب‌های مختلف را تالیف و 8 عنوان را ویرایش کرده است. همچنین به مقالات وی در پایگاه‌ نمایه‌سازی اسکوپوس 19 هزار و 348 بار و در وب آو ساینس 13 هزار و 493 بار ارجاع شده است. شاخص اچ وی (تا سال 2020) در پایگاه نمایه‌سازی اسکوپوس 79 و در پایگاه وب ‌آو ساینس 58 است.

مورات اویسال برگزیده جایزه مصطفی(ص) کیست و چه دستاوردهایی داشته است؟

پروفسور مورات اویسال، استادتمام دانشگاه نیویورک ابوظبی و یکی از برگزیدگان مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) از دانشمندان برجسته حوزه فناوری ارتباطات و اطلاعات، دانش‌آاموخته دانشگاه‌های ترکیه و آمریکا با سابقه تدریس در کانادا، ترکیه و بیش از 400 مقاله در حوزه مخابرات نوری بی‌سیم زیردریا است.

پروفسور مورات اویسال سال 1973 در ترکیه به دنیا آمد. وی مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در رشته مهندسی برق مخابرات از دانشگاه استانبول ترکیه به ترتیب در سال‌های 1995 و 1998 دریافت کرد و تحصیلات خود را در مقطع دکتری در دانشگاه ای اند ام (A&M) تگزاس در همان رشته در شهر کالج استیشن ایالت تگزاس آمریکا ادامه داد و در سال 2001 در مقطع دکتری دانش‌آموخته شد. وی از سال 2002 استادیار دانشگاه واترلو کانادا بود و در سال 2007 به مقام دانشیاری ارتقا یافت.

پروفسور اویسال از سال 2011 به دانشگاه خصوصی و غیرانتفاعی اوزیگین ترکیه واقع در استانبول پیوست و به عنوان مدیر گروه مهندسی برق و الکترونیک و مدیر و بنیانگذار مرکز پیشرفت در فناوری‌های مخابرات نوری فعالیت کرد.

تحقیقات وی در زمینه فناوری مخابرات نوری بی‌سیم باعث توسعه این حوزه شده، همچنین مسیر را برای اجرای کاربردی این فناوری در کاربردهای مختلف هموار کرده است. وی بیش از 400 مقاله برای نشریات و همایش‌های مختلف نوشته، 15 هزار بار به مقالات او در دیگر مقالات علمی ارجاع شده است و شاخص اچ این دانشمند 59 است.

پروفسور اویسال جوایز مختلفی از جمله دوره تحقیقاتی کرسی مارس‌لند دانشگاه واترلو در سال 2004، جایزه شتاب‌دهنده ان اس ای ار سی دیسکاوری (NSERC Discovery Accelerator Award) در سال 2008، جایزه پیشرفته تحقیقات مهندسی دانشگاه واترلو در سال 2010 جایزه دانشمندان جوان فرهنگستان علوم ترکیه در سال 2011، جایزه بهترین محقق دانشگاه از دانشگاه اوزیگین ترکیه، جایزه ملی تجهیزات مهندسی در سال 2017، بنیاد فناوری الگنکان (Elginkan Foundation Technology Award) در سال 2018 و جایزه بهترین مقاله تحقیقی از جامعه مهندسی برق و الکترونیک (IEEE Communications Society)  را در سال 2019 کسب کرده است.

وی همچنین سال 2019 برای اقدامات خود در زمینه معرفی روش‌های متنوع در توسعه مخابرات نوری بی‌سیم به عضویت انجمن مهندسان برق و الکترونیک درآمد.

توسعه فناوری مخابرات نوری بی‌سیم زیر دریا؛ دستاورد برگزیده پنجمین دوره جایزه مصطفی(ص)

پروفسور مورات اویسال، استادتمام دانشگاه نیویورک ابوظبی و یکی از برگزیدگان مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) 2023 در گروه فناوری ارتباطات و اطلاعات با تحقیقات و مقالات بی‌شمار خود به توسعه فناوری مخابرات نوری بی‌سیم زیر دریا کمک شایانی کرده است.

گراهام بل اواخر قرن نوزدهم میلادی استفاده از مفهوم نور را برای مخابرات با اختراع وسیله‌ای به نام فوتوفون تجربه کرد. وی در این دستگاه از نور خورشید برای مخابره سیگنال‌های صوتی بهره برد؛ اما این دستاورد، طول بُرد کمی داشت. اختراع لیرز در دهه 60 میلادی انقلابی در مخابرات نوری بود. لیزر پرتو منسجم و متمرکزی را فراهم می‌کند که قابل استفاده برای مخابرات دوربُرد است. محققان اواخر دهه 70 و 80 میلادی، سیستم‌های کاربردی نوری را توسعه دادند. این سیستم‌ها از لیزر برای مخابره سیگنال‌های صوتی در بُردهای کوتاه و به طور معمول تا چند کیلومتر استفاده می‌کردند.

اما تمرکز دانشمندان اواخر دهه 80 میلادی به سمت مخابرات فیبر نوری رفت که با آن، سیگنال‌های نوری از طریق فیبرهای نوری ساخته شده از شیشه یا پلاستیک مخابره می‌شد. این فناوری مخابره دوربُردتر و پهنای باند بیشتر را در مقایسه با ارتباطات نوری فضای آزاد (FSO) فراهم می‌کرد. فناوری ارتباطات نوری مادون قرمز نیز اواخر دهه 90 میلادی برای مخابرات کوتاه‌بُرد؛ مانند ریموت کنترل‌ها و اتصال‌ بی‌سیم بین دستگاه‌ها مطرح شد. این نوع ارتباطات از طول موج‌های نامرئی نور استفاده کرده و از جهت الزام خط مستقیم محدود بود.

این روند ادامه یافت و محققان اواخر دهه 90 میلادی و اوایل قرن جدید، آزمایش‌های خود را برای استفاده از مخابرات نوری فضای آزاد برای ارتباطات دوربرد آغاز کردند. مخابرات نوری فضای آزاد کاربردهای تجاری در حوزه‌هایی مانند اتصال بی‌سیم نقطه‌به‌نقطه، ارتباطات ماهواره‌ای و انتقال پرسرعت داده بین دو ساختمان داشت.

مخابرات نوری بی‌سیم و نقش برگزیده جایزه مصطفی(ص) در توسعه آن

محققان طی سال‌ها پیشرفت‌های قابل توجهی در این فناوری کسب کرده‌اند و بر مخابرات نوری زیردریایی بی‌سیم متمرکز شده‌اند. استفاده مخابرات نوری مرئی (VLC) در زیردریا مخابرات پهن‌باند و ارسال بلادرنگ تصویر و انتقال فیلم را ممکن کرد.

پروفسور مورات اویسال یکی از محققان برجسته‌ای  است که در راه توسعه و تکامل این حوزه علمی از طریق تحقیقات و مقالاتش کمک کرد. اویسال استادتمام دانشگاه نیویورک ابوظبی، امارات و موسس و مدیر مرکز پیشرفت در فناوری‌های مخابرات نوری است. حوزه‌های مورد علاقه مطالعاتی وی، طیف مطالعاتی گسترده‌ای در حوزه نظریه‌های ارتباطی و پردازش سیگنال با تمرکز خاص روی جنبه‌های فیزیک لیزری سیستم‌های مخابراتی بی‌سیم و باندهای فرکانس نوری است. وی بیش از 400 مقاله برای نشریات و سخنرانی در همایش‌ها در این موضوعات نوشته است.

مخابرات نوری بی‌سیم که نام دیگر آن مخابرات نوری فضای آزاد یا شبکه نوری بی‌سیم است، روشی برای انتقال داده با استفاده از نور به عنوان منتقل‌کننده پیام و مستلزم استفاده از ال ای دی (LED) یا دیود نورگسیل برای ارسال و دریافت اطلاعات از طریق هوا یا فضا بدون نیاز به کابل فیزیکی یا سیم است و طیف گسترده‌ای از فناوری‌ها برای کاربرد آن به کار می‌رود که از انواع مختلف نور شامل نور مرئی برای مخابرات بی‌سیم استفاده می‌کند.

مخابرات نور مرئی زیر آب، طیف نوری را به کار می­گیرد که آن بخش از طیف نور برای چشم انسان قابل دیدن است و امکان ارسال داده را با تنظیم شدت نور ساطع شده با منابع نوری ال ای دی فراهم می‌کند. همچنین این فناوری با خاموش و روشن‌شدن سریع منابع نوری ال‌ ای ‌دی در فرکانس‌های بالا عمل می‌کند که برای چشم انسان نامحسوس است. این تغییرات سریع، اطلاعات دیجیتال را به شکلی کدگذاری‌ می‌کند که قابل دریافت و کدگشایی با یک دریافت‌کننده مخابرات نور مرئی باشد. این دریافت‌کننده سپس دوباره سیگنال‌های نوری دریافت‌شده را به داده تبدیل می‌کند.

پروفسور اویسال تحقیقات زیادی در مورد جنبه‌های مختلف این فناوری انجام داده است که شامل الگوسازی شبکه‌ای، روش‌های نوسان، طراحی دریافت‌کننده‌ها و بهبود سیستم‌های مختلف است. تحقیقات وی بیشتر بر بهبود عملکرد و قطعیت سیستم‌های مخابرات نور مرئی زیر آب متمرکز است و باعث می‌شود این سیستم‌ها در استفاده‌های کاربردی قابل استفاده باشد