اخبـــار جایـزه مصطفی (ص)

کاشف واکسن کرونا، برگزیده پیشین جایزه مصطفی^(ص) بود / تامین جوایز از محل موقوفات علمی

1400/7/30

به گزارش ستاد ارتباطات و اطلاع رسانی جایزه مصطفی؛ حسین نادری منش عضو کارگروه علمی جایزه مصطفی در گفت‌و‎گو با برنامه تلویزیونی چرخ شبکه چهار سیما اظهار کرد: امسال چهارمین آیین اعطای جایزه مصطفی برگزار می شود و با توجه به اینکه این رویداد هر دو سال یکبار برگزار می‌شود، هشت سال از فعالیت رسمی این جایزه می‌گذرد.

نادری منش گفت: از حدود 15 سال گذشته و یا شاید قبل تر از آن بحث اسلام گریزی و فوبیای آن مطرح بوده و همچنین در این بین حملاتی به پیامبر اکرم رحمت اللعالمین شد که از جمله آن می توان به اهانت‌هایی با ترسیم کاریکاتور و... اشاره کرد. از این رو ضروریت شکل گیری تفکر جایزه مصطفی ایجاد شد که درمورد ادعاهای نابجا نسبت به شخصیت نبی اکرم و همچنین ظلم جدی که به مسلمانان می‌شود، مقابله کند.

عضو کارگروه علمی جایزه مصطفی اضافه کرد: در قران کریم به کرات از اهمیت زیاد علم و قلم یاد شده؛ همچنین از پیامبر اکرم روایت است که به دنبال علم بروید ولو اگر در چین باشد (چین در آن زمان آخر دنیا شناخته می‌شد) بنابراین ادعاهایی که در راستای فوبیای اسلام شکل گرفته بی‌اساس بوده و بنیاد مصطفی سعی در اثبات آن و شناساندن جایگاه واقعی علم در جهان اسلام دارد. در حقیقت این بنیاد سعی دارد به تمام دنیا بگوید که اسلام نه تنها دین عقبگرد نیست بلکه در دوران بالندگی خود، مسلمانان طلایه‌دار علم و فناوری بودند و این موضوع در تاریخ مشهود است.

وی ادامه داد: از طرف دیگر جایزه مصطفی قصد دارد با فعالیت‌های علم پژوهی خود مسیر تعالی را ایجاد کند و نسل جوان مسلمان از دین خود احساس حقارت نداشته باشد و حتی بالعکس متوجه شود همان طور که در گذشته دانشمندان قابلی همچون فارابی، ابن سینا و... داشتیم، اکنون نیز دانشمندان مطرح دیگری در جهان اسلام وجود دارد که به جامعه بشری خدمت می‌کنند و این دانشمندان می توانند طلایه دار آینده باشند.

نادری منش ابراز کرد: گروه‌های مختلف مسلمان در روز تاریخی و اهمیت ولادت نبی اکرم توافق نظر دارند، به همین دلیل جایزه مصطفی در هفته وحدت اعطا می شود. این جایزه ازآن دانشمندانی می‌شود که علاوه بر رده برتر علمی، دستاوردهای نافعی نیز داشته باشند. می‌توان گفت که در تمام حوزه و رشته‌ها، فناوری وجود دارد که می‌تواند راه‌گشای مسیر علمی و دستاوردها باشد و نهایت نافع باشد.

عضو کارگروه علمی جایزه مصطفی تشریح کرد: بنابراین اینکه صرفا یک دانشمندی هزاران مقاله یا رتبه 200 در شاخص اچ ایندکس (h-index)  را دارا باشد، اهمیت چندانی ندارد و باید علاوه بر این موضوعات، در یک زمینه مرجعیت داشته و دارای اثر شاخصی در حوزه مربوطه باشد. در جایزه مصطفی چهار کارگروه در حوزه های علم وفناوری زیستی و پزشکی، علم و  فناوری اطلاعات و ارتباطات، علم و فناوری نانو و کلیه زمینه های علم و فناوری شکل گرفته است و آثار دانشمندان در این کارگروه‌های تخصصی مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین باید گفت که از علوم پایه به عنوان علم آینده و علم هدایت‌گر نیز یاد می‌شود از این رو در چهارمین دوره جایزه مصطفی به این حوزه اهمیت ویژه‌ای داده شده است. 

نادری منش بیان کرد: جایزه مصطفی به طور معمول در هر دوره می تواند به چهار منتخب جایزه اعطا کند تعداد برگزیدگان بر اساس تعداد شرکت‌کنندگان و شاخص های هر دوره این بنیاد، متغیر است. گاهی ممکن است جوایز کمتری اهدا شود اما در اصل از حساسیت معیارهای انتخاب کاسته نمی‌شود.

وی در خصوص معیارهای ارزیابی نامزدها توضیح داد: علاوه بر نافع بودن دستاوردها، معیارهای دیگری هم وجود دارد. برای ارزیابی این آثار، تیم تخصصی در جایزه مصطفی تشکیل شده است که این تیم جایزه های معتبر جهان را بررسی کرده و از نتایج آن برای بهبود عملکرد این جایزه استفاده می شود. حدود هزار و پانصد جایزه معتبر در جهان وجود دارد که این بنیاد چگونگی ارزیابی آنها را بررسی کرده و در اقدامی تطبیقی، معیارهای جایزه مصطفی شکل گرفته است.

عضو کارگروه علمی جایزه مصطفی افزود: در داخل کشور مسابقات مطرح و خوبی همچون خوارزمی، رازی، فارابی و... وجود داشته که ماهیت آنها ملی است اما جایزه مصطفی وجه بین المللی دارد و در سطح جهان اسلام عمل می کند. در ارزیابی این تالیفات، اثر و صاحب آن به صورت مجزا بررسی می‌شود. به طوری که صاحب اثر باید برجستگی‌ و سابقه درخشانی را داشته باشد و همچنین موضوع و کیفیت آثار، جوایز معتبری که تاکنون اخذ کرده و خروجی مقالات مورد ارزیابی قرار داده می شود.

نادری منش در خصوص نحوه شرکت این دانشمندان در این جایزه تصریح کرد: در این گونه از مسابقات معمولا خود فرد مستقیما ورود نمی کند، بلکه عده دیگری آنها را معرفی می کنند. در ابتدا حضور و شرکت دانشمندان در جایزه مصطفی به شکل معرفی دیگران بود اما به علت ناشناخته بودن آنها شیوه جدیدی تحت عنوان "کشف و رصد" ترتیب اثر داده شد که در این شیوه یک تیم به شبکات و بانک های علمی ورود کرده و دانشمندان مسلمان را جست‌و‌جو و شناسایی می کنند.

وی خبر داد: در چهارمین دوره جایزه مصطفی، مجموع نفراتی که به دو طریق یاد شده در این مسابقه شرکت کردند به 520 نفر رسید و با غربالگری‌های اولیه این تعداد به 480 نفر رسید. این افراد به کارگروه‌ها ورود کرده و با داروی‌های اولیه بیش از 200 نفر منتخب شدند.

عضو کارگروه علمی جایزه مصطفی افزود: این افراد پس از طی داوری‌های اولیه، مجددا غربالگری می شود که در این دوره تعداد آنها به 48 نفر رسید؛ در نهایت در این مرحله 150 داور بین المللی آثار شرکت کنندگان را بررسی کرد و 11 نفر انتخاب شدند. در انتها این افراد در شورای نهایی بنیاد مصطفی بررسی شده و حدود 6 الی 8 نفر عنوان برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی 2021 را کسب می‌کنند. این بنیاد پس از ارزیابی دانشمندان هر دوره به مدت 2 سال زمان دارد که شرکت‌کنندگان دوره بعدی را شناسایی و ارزیابی کند.

وی در پاسخ به این پرسش که جایزه مصطفی چه آورده‌ای برای کشور داشته است؟ گفت: خوشبختانه این جایزه طی این چهار دوره به خوبی عمل کرده و در پایان همان دور نخست، رسانه‌های خارجی از دو فرد برگزیده به عنوان کسب کننده نوبل اسلامی یاد کردند و بازخورد گسترده رضایت‌بخشی را داشت و یا اینکه در دوره پیشین جایزه مصطفی پروفسور اوگور شاهین از بنیان گذاران شرکت بیون تک شناسایی و منتخب شد که او بعدها با همکاری شرکت فایزر اقدام به تولید واکسن مقابله با ویروس کرونا کرد.

وی همچنین در خصوص اهدای جوایز به دانشمندان برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی 2021، مطرح کرد: جوایز بنیاد مصطفی از دارایی های دولتی تامین نمی شود و تاکنون هیچ بودجه دولتی صرف این بنیاد نشده است. این جوایز عموما از قرض الحسنه بخش خصوصی و یا موقوفات علمی تهیه می‌شود و به این طریق توانسته حدود 3 میلیون دلار جایزه اهدا کند.

نادری منش بیان کرد: امسال نوآوری در اهدای جوایز ایجاد شده است. در دوره‌های پیشین، جایزه به صورت نقدی به دانشمندان پرداخت می‌شد اما امسال 20 درصد از این جایزه به عنوان بودجه‌ای در یک صندوق حفظ می‌شود و شخص برگزیده می تواند از اعتبار آن برای دانشجویان و یا افراد تحت حمایت خود استفاده کند و این صندوق امکان تحصیل در هر یک از کشورهای مسلمان و پشتیبانی‌های مالی را به وجود می‌آورد.

عضو کارگروه علمی جایزه مصطفی در ادامه این گفت‌و‌گوی تلویزیونی ضمن اشاره به دیگر دستاوردهای جایزه مصطفی اظهار کرد: این بنیاد در کنار شناسایی دانشمندان شایسته، اهداف و برنامه‌های دیگری را پیش می‌برد؛ به طور مثال مسابقه دانش آموزی نور یکی از رویدادهای بنیاد مصطفی به حساب می‌آید که برای دانش آموزان طراحی شده است و آموزش و پرورش در این مسابقات همکاری لازم را دارد. هدف از راه‌اندازی این مسابقه کاشت بذر علم پژوهی بوده است. بنیاد مصطفی همچنین دارای رویداد دیگری با عنوان برنامه استپ است که در آن دیدگاه اساتید و صاحب‌نظران بزرگ دنیا بررسی می‌شود.

نادری منش افزود: یکی از آورده‌های جایزه مصطفی مربوط به ارتباط گیری موثر و همکاری اساتید داخلی با دانشمندان حوزه‌های تخصصی مختلف است و محققان داخلی به این واسطه توانسته‌اند در جایگاه‌های علمی بزرگ دنیا حضور پیدا کنند. در واقع سازوکارهای بنیاد مصطفی به نوعی منجر به سرمایه گذاری برای آینده علمی کشور شده است که البته در هر دوره‌ای شاهد ثمرات آنی آن نیز هستیم؛ به طور مثال در دوره نخست جکی ای رو یینگ عضو هیات علمی موسسه فناوری ماساچوست از سنگاپور و عمر یاغی عضو آکادمی ملی علوم ایالات متحده از اردن برگزیده شدند و حضور آنها در کشور موجب شد تا برخی از اساتید داخلی فرصتی برای حضور به دانشگاه برکلی و گسترش دانش خود پیدا کنند.

وی با بیان اینکه ایران مشعل پیشران توسعه علم و طلایه‌دار آن در بین کشورهای مسلمان را دارا بوده و این از اهمیت زیادی برخوردار است، بیان کرد: جایزه مصطفی به دو اصل ارج دهی به علم و نافع بودن آن اهمیت زیادی می‌دهد و همواره تلاش کرده است که به یک چالش مهم ذهنی و یا یک مسئله فنی پاسخ بدهد و در حقیقت با این سازوکار گامی در جهت دهی به علم داشته است. دانشمندان سلبریتی‌های خاموش هستند و این بنیاد قصد دارد مشوق و معرفی برای آنها باشد و انگیزه لازم را برای پویایی این مسیر به وجود بیاورد.

نادری منش در خاتمه این گفت‌و‌گو با اشاره به آینده و اهداف ترسیمی جایزه مصطفی گفت: خوشبختانه این بنیاد تاکنون توانسته به خوبی به اهداف خود دست پیدا کند و همچنین با وجود مسابقات دیگر که جوایز آن از نظر مادی شاید بیشتر هم باشند اما جایزه مصطفی به عنوان نوبل اسلامی شناخته شده است و گمان می کنم که اگر عملکرد آن به خوبی تداوم پیدا کند، به زودی جایگاهی هم تراز با نوبل پیدا خواهد کرد.