اخبـــار جایـزه مصطفی (ص)

تبادل تجربیات دانشمندان انستیتو پاستور و پژوهشگاه رویان در انجام تست کرونا

1399/3/13

به گزارش ستاد ارتباطات و اطلاع رسانی بنیاد مصطفی، شبکه آزمایشگاهی این بنیاد، کارگاه آنلاینی را با سخنرانی کیهان آزادمنش و مهدی توتونچی در خصوص دو روش اصلی در تست های تشخیص کرونا برگزار کرد.
آزادمنش، سرپرست تیم پاسخ سریع بیماری های عفونی و استاد گروه ویروسشناسی انستیتو پاستور ایران، از تجربیات راه اندازی شبکه آزمایشگاهی تشخیص کووید-19 در ایران سخن گفت.  
وی با تشریح نقش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اظهار داشت: "دانشگاه های علوم پزشکی مسئولیت حفظ سلامت مردم در ایران را بر عهده دارند. ما در حال حاضر 65 دانشگاه علوم پزشکی در ایران داریم."
وی ادامه داد: "نخستین موارد ابتلا به این ویروس در ایران در بهمن 1398 مشاهده شد و پس از آن در اوایل فروردین 99 شاهد اوج گیری شیوع این ویروس در کشورمان بودیم. ما آزمایش های مولکولی (PCR) را از 5 بهمن 98 شروع کردیم و تا 16 بهمن 98 فقط یک مؤسسه این آزمایش را انجام می داد. از 20 بهمن، مؤسسه دیگری نیز شروع به انجام تست های مولکولی کرد. تا 29 بهمن، روزانه 200 تست مولکولی انجام شد و تعداد مراکزی که این آزمایش را انجام میدادند نیز افزایش یافت، بطوری که اکنون بسیاری از مؤسسات و مراکز پزشکی این آزمایش را انجام میدهند."
آزادمنش با توضیح چارچوب راهبردی سازمان بهداشت جهانی (WHO) در جهت ارتقای خدمات آزمایشگاهیِ بهداشت و سلامت گفت: "انواع مختلفی از آزمایش های تشخیصی وجود دارند که هدف آن ها متفاوت است، برخی از تست ها با هدف تشخیص ویروس انجام می شوند و برخی دیگر پاسخ ایمنی بدن به ویروس را مورد بررسی قرار می دهند."
وی با تشریح 6 هدف راهبردی موجود در دستورالعمل های WHO اذعان داشت که مهمترین هدف، تقویت سرپرستی و هدایت سیستم های آزمایشگاهی ملی است.
آزادمنش گفت: "بعدازظهر 30 بهمن 98 اولین موارد ابتلا به ویروس کرونا در ایران و در شهر قم شناسایی شد. اما شیوع این ویروس فقط محدود به این شهر نبود. بنابراین دو روز پس از مشاهده اولین موارد ابتلا، کمیته ی آزمایشگاه ملی را تشکیل دادیم. در حال حاضر این کمیته هر هفته و یا گاها دو یا سه بار در هفته جلساتی را برگزار میکند." 
وی در ادامه سخنان خود گفت: "خوشبختانه از منابع انسانی خوبی در کشورمان برخوردار هستیم. ما در گذشته شبکه آزمایشگاهی برای بیماری آنفلوانزا و HIV داشتیم که در حال حاضر میتوان به راحتی آن را روی بیماری کووید-19 متمرکز کرد. همچنین سیستم خوبی برای انتقال امن و ایمن نمونه های آزمایش در کشور داریم. در واقع، دانشگاه های علوم پزشکی در شهرهای مختلف به جمع آوری نمونه ها پرداخته و در اسرع وقت آنها را به تهران انتقال می دهند. با این حال، در این زمینه با مشکلات خاصی روبرو شدیم. در اوایل بهمن ماه، ما هنوز به اندازه کافی کیت تست تشخیص نداشتیم."
استاد گروه ویروس شناسی انستیتو پاستور ایران در خصوص تست های سرولوژیکی برای تشخیص کووید-19 گفت: "سازمان بهداشت جهانی (WHO) استفاده از تست های تشخیص سریع مبتنی بر آنتی بادی را توصیه نمی کند، اما بر ادامه ی کار بر روی آنها با اهداف نظارت بر بیماری تأکید میکند."
وی ادامه داد: "ما از اعتبار و درستی تست های آنتی بادی IgM و IgG مطمئن نیستیم. طبق دستورات WHO نمی توانیم از این روش برای تشخیص ویروس یا بیماری استفاده کنیم. درواقع، جمع آوری نمونه ها همچنان چالشی بزرگ است، ما در حال حاضر روی جمع آوری بزاق کار میکنیم و امیدوار هستیم که این روش مفید باشد."
مهدی توتونچی، مسئول آزمایشگاه تشخیص ویروس کرونا و دانشیار گروه ژنتیک پژوهشگاه رویان، به عنوان دومین سخنران، در ابتدا با تشریح تاریخچه ی کروناویروس های انسانی (h-Cov-19) گفت: "در سال 1966 این ویروس برای اولین بار شناسایی شد، اما علائم جدی نداشت. در سال 2002 ویروس SARS-COV (ویروس مولد سندرم حاد تنفسی یا بیماری سارس) و در سال 2012 ویروس MERS-COV (مِرس) پدیدار شدند.

وی در ادامه با اشاره به خصوصیات ژنومی  SARS-COV-2(ویروس مولد بیماری کووید – 19) گفت که شباهت توالی ژنوم این ویروس با ویروسSARS-COV  79% و با ویروس MERS-COV 50% است."

وی در مورد فرآیند تکامل طبیعی کروناویروس انسانی اظهار داشت که این ویروس در طول زمان جهشهایی داشته است.
دانشیار گروه ژنتیک پژوهشگاه رویان با تأکید بر اهمیت توالی یابی ژنتیکی در "تشخیص و درمان" ویروس کرونا گفت: "ما توالی های ویروس SARS-COV جداشده از مبتلایان موجود در کشور را با هدف بررسی شیوع پیشرونده، طراحی تست های تشخیصی خاص تر، و جستجو برای یافتن روندهای درمانی، به دست آورده ایم."
وی افزود: "20 توالی کامل ژنوم ویروس SARS-COV-2  جداشده از بیماران کشور جمع آوری شده است".
توتونچی همچنین در ادامه سخنان خود گفت: "در جهش های ویروس، تغییراتی در اسیدآمینه رخ داده است. جهش های نوکلئوتیدی و پروتئین به منظور ردیابی تغییرات توالی ویروس SARS-COV-2 در ایران، مورد بررسی مفصل و دقیق قرار گرفت." 
دکتر توتونچی در پایان تاکید کرد که برای دستیابی به تغییرات خاص تر این ویروس در کشور، به توالی کاملتر ژنوم  SARS-COV2 جداشده از مبتلایان ایرانی نیاز است. 
گفتنی است شبکه آزمایشگاهی بنیاد علم و فناوری مصطفی با هدف به اشتراک گذاری زیرساخت های آزمایشگاهی بین کشورهای اسلامی ایجاد شده است.