ضرورت افزایش بودجه تحقیقات و کیفیت‌بخشی به آنها
پیام کبیری، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به وضعیت تولید علم در کشورهای اسلامی گفت: برای بهبود و تقویت تولید علم باید بودجه بیشتری برای تحقیقات اختصاص و تحقیقات باکیفیت انجام داد.
به گزارش ستاد ارتباطات و اطلاع‌رسانی بنیاد مصطفی(ص)، پیام کبیری به عنوان یکی از سخنران کلیدی دومین روز (یکشنبه/ ۱۹ آبان) از ششمین نشست تبادل تجربیات علم و فناوری(STEP) در کشورهای اسلامی با موضوع علم و فناوری در کشورهای اسلامی؛ گذشته، حال و آینده ابتدا تعریفی از مفهوم علم‌سنجی Scientometrics ارائه داد و گفت: مشاهیر زیادی از ابن‌سینا تا دیگران در گذشته تا دوره رنسانس در میان جوامع اسلامی وجود داشته اند.
وی در این نشست در دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: تعداد مقالات علمی در کشورهای اسلامی طی یک دهه گذشته افزایش یافته است، اما با وجود بیش از ۵۰ کشور اسلامی که ۲۳ درصد جمعیت جهان را تشکیل می دهند، تنها ۵.۴ درصد از مقالات علمی به این کشورها تعلق دارد. از این گذشته، ارجاعات به این مقالات تنها ۳.۴ درصد است و هر مقاله به طور متوسط ۱۰ ارجاع می گیرد.
* بودجه ناچیز تحقیقات در کشورهای اسلامی
کبیری در ادامه به بودجه تحقیقات اشاره کرد و گفت: بودجه تحقیقات در کشورهای مختلف متفاوت است ولی از یک درصد تا ۸.۴ دهم درصد (کمتر از یک دهم درصد) برآورد میشود؛ در حالیکه این رقم در کشورهای توسعه‌یافته، ۳ درصد است.
وی در ادامه به سهم کشورهای اسلامی در پتنت‌های جهانی اشاره کرد و گفت: سهم این کشورها ۱.۵ درصد است. همچنین حدود ۸.۵ درصد از کل مقالات علمی کشورهای اسلامی جزء مقالات پراستناد هستند.
کبیری با تاکید بر همکاریهای علمی دانشگاهی بینالمللی گفت: این معیار در میان کشورهای دیگر ۲.۴ درصد و در کشورهای اسلامی ۱.۱ است؛ یعنی در کشورهای اسلامی همکاری علمی بیشتر بین صنایع و شرکت‌های دانش بنیان است تا همکاری علمی دانشگاهی بین المللی.
وی با اشاره به دیگر معیارهای علم‌سنجی در میان کشورهای اسلامی اظهار داشت: ایران رتبه اول را در میان کشورهای اسلامی از جهت مقالات منتشرشده در پایگاه داده اسکوپوس دارد؛ ترکیه، مالزی، عربستان سعودی و مصر رتبه‌های بعدی را دارند.
تاکید یر سرمایه‌گذاری بیشتر روی تحقیقات و کیفیت بخشی به تحقیقات
وی در پایان این سوال را مطرح کرد که آیا میتوان به دوران درخشان طلایی علم در تمدن اسلامی برگشت؟ در پاسخ گفت: برای این امر راهکارهایی به نظر میرسد؛ اول تعیین و اجرای خط مشی های علم و فناوری برای حل چالش های روزمره مردم کشورهای اسلامی و بینالمللی، تقویت همکاری های بین المللی، سرمایه گذاری بیشتر روی تحقیق و توسعه، تمرکز بر تحقیقات باکیفیت و بازگشت به خرد و علم.
