تعمیق نخبگی از محروم‌ترین تا برخوردارترین نقطه کشور
توسعه علوم و فناوری چه در بعد عملی و چه در بخش نظری به فرهنگ‌سازی نیاز دارد به این معنی که باید در گذر زمان مفهوم توسعه برای اقشار جامعه درونی‌سازی شود.به گزارش ستاد ارتباطات و اطلاع رسانی جایزه مصطفی (ص)، به نقل از روزنامه گسترش صنعت، از لحظه‌ای که این درونی‌سازی شکل می‌گیرد می‌توان به رشد و نمو ایده‌ها و خلاقیت‌ها دلخوش بود. اما اگر این فرهنگ‌سازی بتواند در لایه‌های پایین آموزشی آغاز شود آن زمان می‌توان گفت که زمان کوتاه‌تری ...
توسعه علوم و فناوری چه در بعد عملی و چه در بخش نظری به فرهنگ‌سازی نیاز دارد به این معنی که باید در گذر زمان مفهوم توسعه برای اقشار جامعه درونی‌سازی شود.
به گزارش ستاد ارتباطات و اطلاع رسانی جایزه مصطفی (ص)، به نقل از روزنامه گسترش صنعت، از لحظه‌ای که این درونی‌سازی شکل می‌گیرد می‌توان به رشد و نمو ایده‌ها و خلاقیت‌ها دلخوش بود. اما اگر این فرهنگ‌سازی بتواند در لایه‌های پایین آموزشی آغاز شود آن زمان می‌توان گفت که زمان کوتاه‌تری برای توسعه نوآوری، فناوری و بازخورد آن در زمینه صنعتی لازم داریم. البته مدت‌ها است برای اصلاح روش‌های آموزشی و تربیت خلاقیت‌ها در بین افراد کم سن و سال اجتماع تاکید می‌شود اما باز هم مشکلاتی از جنس نبود تقارن بین آموزش‌ها و بازخوردهای آن وجود دارد. در این میان نقش تشکل‌ها و سازمان‌هایی که سعی بر اصلاح این روند آموزشی در مسیر توسعه نبوغ و نخبگی دارند قابل توجه است. این‌سازمان‌ها به معنی واقعی می‌توانند در گذر زمان همپای آموزش و پرورش مفهوم نخبگی را گسترش دهند و به نوعی کار دانشگاه و صنعت را در مراحل آسان‌تر کنند. نمونه آن مسابقات دانش‌آموزی نور است که عصر جمعه آیین پایانی آن در تالار اندیشه حوزه هنری در تهران برگزار شد. مسابقه دانش‌آموزی نور که بخشی از جایزه مصطفی است، با هدف ایجاد زمینه رشد استعدادهای درخشان و ترسیم افق‌های جدید در اذهان جامعه دانش‌آموزی و مشارکت مراکز آموزشی، به کوشش دبیرخانه جایزه مصطفی(ص) برگزار می‌شود. موضوع مسابقه دانش‌آموزی نور فیلم‌های ۶۰ ثانیه‌ای از انجام آزمایش‌های علمی گروه‌های دانش‌آموزی در حوزه‌های فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی، ریاضی، نجوم یا ترکیبی از این علوم است. این دوره از مسابقات با عنوان مسابقه دانش‌آموزی نور؛ گرامیداشت پروفسور جکی یینگ برگزار می‌شود. یینگ محقق و استاد رشته نانوفناوری و زیست‌مهندسی است. وی که سال۱۳۵۵خورشیدی(۱۹۶۶میلادی) در تایوان به دنیا آمد، از ۷ سالگی در سنگاپور و از ۱۵ سالگی در امریکا زندگی کرد. یینگ دانش‌آموخته رشته زیست‌مهندسی از دانشگاه کوپر یونیون نیویورک و در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکترا در رشته مهندسی شیمی از دانشگاه پریستون است. وی در ۳۵ سالگی به استادی موسسه فناوری ماساچوست MIT رسید. این پژوهشگر رشته نانوفناوری در سال۱۳۸۰خورشیدی(۲۰۰۳میلادی) به سنگاپور برگشت و ریاست موسسه زیست‌مهندسی و نانوفناوری این کشور را برعهده گرفت. در مسابقه امسال ۵ هزار و ۱۰۰ دانش‌آموز در قالب ۲ هزار و ۱۹۴ گروه، حدود ۲ هزار فیلم ۶۰ثانیه‌ای را به دبیرخانه ارسال کرده‌اند. فراخوان این دوره از مسابقه دانش‌آموزی نور از آبان ۹۵ شروع و دریافت فیلم‌ها، خرداد ۹۶ پایان یافته و آثاری از دو کشور پاکستان و افغانستان نیز به دبیرخانه رسیده است. در این آیین یک گروه از افغانستان شهر هرات، یک گروه از شهر کراچی پاکستان و ۱۰۵ گروه از شهرهای مختلف کشور برگزیده و تقدیر شدند. استان تهران با ۲۲ گروه برنده پیشتاز بود، استان خراسان رضوی با ۱۷ گروه در رتبه بعد، اصفهان با ۱۴ گروه رتبه سوم را داشت و آذربایجان‌شرقی ۳ گروه، غربی یک گروه، اردبیل یک گروه، البرز ۲ گروه، بوشهر یک گروه، خراسان شمالی یک گروه، خوزستان و زنجان هر کدام ۲ گروه، کردستان و کرمان ۵ گروه، کهگیلویه و گلستان یک گروه، مازندران و مرکزی ۲ گروه و یزد یک گروه از میان برنده‌ها داشتند. همچنین در این دوره ۱۰ مرکز شامل مراکز ابن‌سینا و آفرینش از تهران، ولیعصر از خراسان رضوی، جابربن‌حیان از خوزستان، رازی و فارابی از استان فارس، ابن شهرآشوب از مازندران، رازی اصفهان، امام خمینی کردستان و رازی فارس به عنوان مراکز برتر معرفی شدند. همچنین در این آیین، سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری، علی زرافشان معاون متوسطه وزیر آموزش و پرورش و حجت‌الاسلام جواد اژه‌ای نماینده رهبر معظم انقلاب در امور دانشجویان اروپا حضور داشتند.
فعالیت بیش از ۶۲۸پژوهش سرا در کشور
علی زرافشان، معاون متوسطه وزیر آموزش و پرورش در این آیین گفت: جایزه مصطفی(ص) به عنوان یک فعالیت علمی و بین‌المللی عرصه جدیدی است که دانش‌آموزان می‌توانند در آن حضور پیدا کرده و مقدمات ورود به فعالیت‌های علمی و پژوهشی آن ها فراهم شود. وی با اشاره به نام‌گذاری این مسابقه به «نور» اظهار کرد: دو سال قبل، به تجلیل از ابن‌هیثم از دانشمندان برجسته جهان اسلام؛ نور عنوان سال جهانی نام گرفت. ابن هیثم دانشمندی است که بیشترین پژوهش را روی نور داشته اما ویژگی ممتاز او این بود که بنیان‌گذار پژوهش تجربی است. او از روش تجربی برای پژوهش‌های علمی استفاده می‌کرد و از روش استقرایی بهره می‌برد. معاون متوسطه وزیر آموزش و پرورش با اشاره به سختکوشی و تلاش ابن‌هیثم و شکست‌ناپذیری او در مسیر علمی افزود: خانم جکی‌یینگ هم در سخنرانی دو سال گذشته خود اشاره کرده بود که همیشه به شاگردانش توصیه می‌کند از شکست‌ها خسته نشوند چراکه شکست مقدمه پیروزی است. وی به همکاری مشترک وزارت آموزش و پرورش و معاونت علمی ریاست‌جمهوری اشاره کرد و گفت: با همکاری دکتر ستاری در طول ۴ سال گذشته سعی شده بستر فعالیت‌های پژوهشی برای دانش‌آموزان فراهم شود. زرافشان با ابراز امیدواری نسبت به درخشش دانش‌آموزان در عرصه بین‌المللی یادآور شد: امروز بیش از ۶۲۸ پژوهش‌سرا در کشور فعالیت می‌کند که با همکاری ستادهای معاونت علمی ریاست‌جمهوری، آزمایشگاه‌های آنها مجهز شده است تا زمینه را برای فعالیت علمی شما دانش‌آموزان فراهم کند.
تمرینی برای کار گروهی
همچنین مهدی صفاری‌نیا، دبیر شورای سیاست‌گذاری جایزه مصطفی(ص) در این آیین گفت: کار علمی، کاری دفعی نیست و علاقه‌مند شدن به آن نیازمند تمرین و تجربه است. دانش‌آموزان هم به تجربه، تمرین و حضور در رویدادهای علمی به ویژه در حوزه فیزیک و شیمی و علوم دیگر که به راحتی ملموس نیست، نیازمند هستند. وی با اشاره به اینکه رویداد مسابقه دانش‌آموزی نور زمینه‌ساز آشنایی دانش‌آموزان با علوم مختلف است، اظهارکرد: در این رویداد دانش‌آموزی، دانش‌آموزان کار گروهی را یاد می‌گیرند که در نوع خود بسیار ارزشمند است. دبیر شورای سیاست‌گذاری جایزه مصطفی(ص) در ادامه با بیان اینکه امیدوارم این مسابقه زمینه علاقه دانش‌آموزان را به علم‌آموزی ایجاد کرده باشد، تصریح کرد: امیدوارم آرمان‌های علمی دانش‌آموزان رشد و متبلور شود و به دنبال آن، مطرح شدن، بن‌بست‌شکنی در حوزه‌های علمی، ارتقای مرزهای دانش در سال‌های آینده و یاد شدن به عنوان دانشمندان جهان اسلام باشد.
حاشیه‌ها
برگزاری نمایش علمی همراه با آزمایش‌های جذاب یکی از نکات قابل توجه این آیین بود. آزمایش‌هایی که همزمان نبوغ و استعداد حاضران را محک می‌زد. برعکس بسیاری از همایش‌ها و برنامه‌ها که اشخاص بیشتری سخنرانی می‌کنند در این آیین کم گفته شد و بیشتر به ایده پردازی و آموزش خلاقیت‌ها پرداخته شد. به نظر می‌رسد همین روش می‌تواند پایه نخستین فرهنگ‌سازی را از مسیر توسعه بردارد. فرقی نمی‌کند که این توسعه را چه معنا کنیم تعالی یا لغت دیگر؛ مهم این است که بتوانیم بیشتر عمل کنیم تا بیشتر صحبت شود. نکته قابل توجه دیگر حضور کم سن و سال‌های ایده‌پرداز از تمامی نقاط ایران و به تفکیک شهرها بود. اصلی‌ترین مسئله‌ای که ذهن هر فردی را به خود جلب می‌کرد چراکه علت برگزاری این مسابقه این بود که افراد تلاشگر را بیابد نه افرادی که نابغه هستند. بنابراین از محروم‌ترین تا برخوردارترین شهر کشور در این گردهمایی شرکت داشتند. به نظر می‌رسد این ایده خوبی برای تقویت نخبگی و جذب افراد با استعداد در داخل کشور باشد. به عبارتی همسان‌اندیشی و همسان‌گزینی ایده‌ای است که می‌تواند جلوی مهاجرت بسیار نخبگان از کشور را بگیرد و نخبگی را یک مفهوم همیشگی در بستر توسعه فناوری و حتی صنعتی کشور کند. امید هست که این نوع برنامه‌ها و مسابقات برای تربیت قشر تلاشگر جامعه ادامه یابد؛ از افراد کم سن و سالی که با یک تلفن همراه کوچک فیلم‌سازی کردند تا آنها که با دوربین‌های حرفه‌ای وارد عمل شدند. مهم این است که امروز آموزش تلاش و ایده‌پردازی باید از سطوح دانشگاهی به سطوح پایین‌تر انتقال پیدا کند تا مشکل صنعت و دانشگاه رفع شود. این مسابقات می‌توانند این چالش را رفع کنند.
